Kryzys energetyczny jest dzisiaj już nie czarnym scenariuszem, a faktem. Jednak czy poza rosnącą ceną energii niesie za sobą inne zagrożenia? Tak – prawdopodobieństwo wystąpienia przerw w dostawach prądu, znanych jako blackout. Jak się przygotować do takiej kryzysowej sytuacji? Co mieć w domu, żeby bezpiecznie i możliwie wygodnie przetrwać wielogodzinny brak prądu? Podpowiadamy!

Czym jest blackout? Ile trwa?

Blackout jest poważną awarią systemu elektroenergetycznego, powodującą przerwy w dostawie prądu. Zazwyczaj nagła i rozległa, obejmuje duży obszar, na przykład całą miejscowość lub nawet część kraju, i trwa długo – czyli prądu nie ma co najmniej kilka czy kilkanaście godzin, a w skrajnych wypadkach parę dni. Ma także charakter całkowity, a zatem jest zupełnym odcięciem odbiorców od energii elektrycznej.

Obok pojęcia „blackout” funkcjonuje jeszcze „brownout”. A choć w obu przypadkach mówimy o czasowym braku prądu, brownout polega już na kontrolowanym odcięciu pewnych grup odbiorców od energii w celu utrzymania stabilności systemu. Blackout wynika z nieprzewidzianego zdarzenia.

Jakie są przyczyny blackoutu?

Bezpośrednie przyczyny blackoutu to problemy systemu, takie jak awaria sieci czy wyłączenie elektrowni lub linii przesyłowych i dystrybucyjnych.

Powodują je między innymi ekstremalne warunki atmosferyczne (burze, bardzo silny wiatr czy duże opady śniegu), ale też brak surowca potrzebnego do pracy elektrowni (węgla lub gazu), błędy systemowe lub ludzkie. Dłuższe przerwy w dostawie prądu nie są niczym nowym. Zdarzały się w przeszłości: jednym z największych blackoutów w historii była awaria w Nowym Jorku, która w 2003 roku doprowadziła do wyłączenia ponad 200 elektrowni w USA i w Kanadzie – pozbawiając prądu dziesiątki milionów ludzi na minimum dwa dni. I wciąż również się zdarzają. Na niespotykaną skalę z problemem tym zmaga się od 2022 roku Ukraina – której krytyczna infrastruktura elektroenergetyczna jest niszczona w wyniku działań wojennych.

Ryzyko blackoutu rośnie jednak i w Polsce, i w wielu innych europejskich krajach z jednej strony kryzys energetyczny nasilony jest przez wojnę w Ukrainie, ale z drugiej przez zmiany klimatyczne, które powodują nagłe i gwałtowne zjawiska pogodowe jak wichury i trąby powietrzne, burze czy powodzie, a także upały i susze, które pociągają za sobą zwiększenie zużycia energii elektrycznej.

jak przygotować się na blackout

Jakie są skutki blackoutu?

Bezpośredni rezultat blackoutu to całkowity brak energii elektrycznej na danym obszarze nie działa żadne urządzenie, które wymaga prądu. Jest to oświetlenie, zarówno w domu, jak i w przestrzeni publicznej, także na ulicach, ale i klimatyzacja, a nierzadko też ogrzewanie, wszelkie sprzęty domowe, w tym lodówka i pralka, płyta kuchenna i piekarnik, telewizor, komputer. Bezużyteczne są bankomaty.

Placówki takie jak szpitale i wiele firm zwykle mają do dyspozycji awaryjne zasilanie, ale i tak blackout znacząco utrudnia czy wręcz uniemożliwia im normalne funkcjonowanie. W przypadku braku prądu na dużą skalę może pojawić się również problem z dostępem do wody pitnej – ze względu na brak zasilania pomp, które ją dostarczają – oraz do paliwa na stacjach benzynowych (elektryczne dystrybutory).

Niedziałające telewizory i komputery, niemożliwe do naładowania telefony i laptopy czy problemy z dostępem do internetu to nie tylko brak codziennej rozrywki, ale też odcięcie od bieżących informacji, utrudniony kontakt z bliskimi, a w wielu sytuacjach pozbawienie narzędzia pracy zarobkowej.

Blackout wywołuje zatem spiralę problemów, które dotyczą każdego aspektu codziennego życia: od ogrzewania i jedzenia przez pracę po zakupy. A to z kolei prosta droga do zniknięcia poczucia bezpieczeństwa i powstania paniki. Dlatego na potencjalne kłopoty w czasie przerwy w dostawie prądu trzeba się przygotować.

Czy i ewentualnie kiedy będzie blackout?

23 września 2022 roku po raz pierwszy przez dwie godziny obowiązywał ogłoszony przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) tak zwany okres zagrożenia w systemie energetycznym, który wynikał ze zbyt niskiej rezerwy mocy. Taki komunikat jeszcze nie oznacza, że widmo blackoutu jest już blisko, jednak sygnalizuje problemy, które mogą się pojawić, zwłaszcza przy większym zapotrzebowaniu na energię w zimie albo podczas letnich upałów. W takiej sytuacji produkcja energii jest w stosunku do potrzeb za mała, więc nawet nieduża awaria może wywołać blackout. Taki alert powinien wzbudzić zwiększoną czujność, ale nie oznacza powodu do obaw.

Zarówno prezesi polskich spółek energetycznych, jak i Rządowe Centrum Bezpieczeństwa zapewniają, że zagrożenie blackoutami jest niskie, jednak to może się w bliskiej przyszłości dynamicznie zmieniać. Rządy Niemiec, Austrii czy Wielkiej Brytanii już ostrzegają swoich obywateli przed kilkugodzinnymi przerwami w dostawie prądu, zwłaszcza zimą. Niestabilna sytuacja geopolityczna i gospodarcza, a także kryzys klimatyczny mogą mieć też skutki, których nie da się przewidzieć. Ten czarny scenariusz, w którym blackouty stają się realne, należy więc wziąć pod uwagę.

Możliwy blackout –jak się przygotować?

Na ryzyko blackoutu nie mamy wpływu. Takiej sytuacji nie da się ani przewidzieć, ani też zwykle jej zapobiec. To, co możemy zrobić na wypadek braku prądu, to dobrze się przygotować, aby przetrwać ten czas bezpiecznie i w miarę komfortowo.

Latarki, świeczki, baterie i zapałki na wypadek braku prądu

Pierwszym groźnym rezultatem braku prądu jest ciemność, gasną światła w domu, na ulicy. To szczególnie niebezpieczne i uciążliwe jesienią i zimą – zmrok zapada szybko.

Trzeba mieć więc pod ręką alternatywne źródło światła, latarki i świece oraz niezbędne do ich użycia zapasowe baterie, zapałki czy zapalniczki. Warto zadbać o duże zaopatrzenie. Do oświetlania pomieszczeń dobrze sprawdzą się między innymi bezprzewodowe naświetlacze LED, bo emitują silną, stabilną wiązkę światła o dużym zasięgu. Z kolei do poruszania się po domu i na zewnątrz oraz w wykonywaniu codziennych czynności przydadzą się latarki ręczne i czołowe.

Świece warto traktować jako ostateczność – czyli na wypadek wyczerpania się baterii w latarkach i lampach. Aby zapewniły dostateczność ilość światła, musi też ich być odpowiednio dużo. Należy również pamiętać o zachowaniu bezpieczeństwa.

Awaryjne zasilanie w przypadku braku prądu

W trakcie dłuższych przerw w dostawach prądu nawet kilkukrotne naładowanie telefonu umożliwi pojemny powerbank. Jeśli domowników jest kilku, warto w zanadrzu mieć kilka takich urządzeń. Zawsze powinny być też naładowane do pełna.

Brak prądu nie musi też oznaczać rozładowanego i niezdolnego do pracy laptopa. Na rynku są dostępne już o wiele tańsze niż przed laty powerbanki do komputerów przenośnych, które zapewniają im nawet cały dzień intensywnej pracybez konieczności używania zasilacza.

Dla domów jednorodzinnych świetnym zabezpieczeniem na wypadek blackoutów są także agregaty prądotwórcze mogące zasilić w energię nawet cały budynek pod warunkiem właściwego dopasowania parametrów urządzenia. Przeciętny agregat prądotwórczy zużywa jednak nawet kilka litrów paliwa na godzinę: trzeba pomyśleć o odpowiednim zapasie benzyny czy oleju napędowego w łatwo dostępnym miejscu.

Woda pitna i jedzenie na blackout

Blackout może spowodować przerwy w dostawie wody pitnej dlatego warto ją mieć na stałe w domu w większym zapasie. Powinna to być woda butelkowana, czyli zamknięta w szczelnych opakowaniach bez dostępu powietrza. Wodę należy też przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu oraz regularnie weryfikować datę jej przydatności do spożycia. Kolejnym ważnym zabezpieczeniem są specjalne tabletki do uzdatniania wody pitnej i wykorzystywanej do mycia zębów czy owoców i warzyw przed spożyciem.

Należy pamiętać, że blackout uniemożliwi też przygotowywanie posiłków zarówno na elektrycznej płycie kuchennej, jak i w elektrycznym piekarniku. Warto zatem mieć w domu gazową kuchenkę turystyczną oraz niewymagające gotowania jedzenie takie jak żywność liofilizowana, w formie gotowych składników bądź dań do zalewania wodą.

Dania liofilizowane – takie jak produkty amerykańskiej marki ReadyWise, dostępne w naszym sklepie Megazapas.pl – to gotowe zupy, zapiekanki czy też makarony, które wystarczy zalać szklanką wrzątku lub nawet zimnej wody. Zarówno posiłki, jak i same składniki (liofilizowane warzywa, owoce) wyróżnia pierwotny dobry smak i wygląd, a także wysoka (nieobniżona) zawartość składników odżywczych. Kolejną wielką zaletą liofilizowanego jedzenia ReadyWise jest ekstremalnie długa przydatność do spożycia 25 lat. Pakowane w praktyczne saszetki i pojemniki posiłki czy racje żywnościowe to więc zabezpieczenie nie tylko na blackouty, ale też na wypadek takich zagrożeń jak wojna i klęska żywiołowa. Świetnie sprawdzają się również w podróży, a nawet w zabiegany dzień, kiedy brakuje czasu na gotowanie.

blackout ile trwa

Brak prądu a zapas gotówki i radio na baterie

W trakcie blackoutu część sklepów może nie pracować w ogóle. Mogą też pojawić się ograniczenia w korzystaniu z terminali płatniczych dlatego przydaje się zapas gotówki. Naładowane powerbanki wystarczą do zasilania laptopa i telefonów przez jakiś czas, ale przedłużający się blackout może pozbawić łączności ze światem. W takiej sytuacji kryzysowej pomogą radia tranzystorowe na baterie, które zapewnią dostęp do informacji o bieżących wydarzeniach i alarmach.

Ciepłe ubrania, koce i śpiwory na wypadek braku ogrzewania

Należy pamiętać, że brak prądu w części przypadków spowoduje także odcięcie od źródła ogrzewania, jeśli są nim folie grzewcze, pompa ciepła czy grzejniki elektryczne lub piec akumulacyjny, chociaż blackout może pociągnąć za sobą nawet przerwy w dostawie gazu czy centralnego ogrzewania z sieci miejskiej. Ciepłe ubranie to więc jedno, ale zimą z pewnością przyda się większa liczba grubych koców i dobre turystyczne śpiwory. Warto mieć w domu także termofor na baterie lub gorącą wodę i ogrzewacze do dłoni.

Apteczka pierwszej pomocy i zapas leków

Podczas blackoutu znacznie utrudniony jest też dostęp do pomocy medycznej. Ważna jest zatem kompletnie wyposażona apteczka pierwszej pomocy oraz zapasy przyjmowanych na stałe leków, umieszczone w łatwo dostępnym miejscu. Taka apteczka powinna zawierać przynajmniej:

  • środek do dezynfekcji ran (np. wodę utlenioną),
  • plastry, sterylne opatrunki i bandaże,
  • leki przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe i przeciwalergiczne,
  • sterylne rękawiczki,
  • maseczki medyczne,
  • koce termiczne,
  • instrukcję udzielania pierwszej pomocy.

Warto mieć także z tyłu głowy, że długotrwała przerwa w dostawie prądu, a więc brak oświetlenia, trudności z łącznością i komunikacją, a także niepokoje społeczne, może zwiększyć ryzyko zagrożeń takich jak włamania, pobicia czy akty wandalizmu. I na tę sytuację trzeba się przygotować zarówno psychicznie, jak i fizycznie (zadbać o dobre zamki czy wyposażyć się w gaz pieprzowy).

Jak przetrwać blackout? Przygotowanie i opanowanie!

Blackout jest zawsze sytuacją trudną. I od wielu lat w Polsce z takim zagrożeniem nie mieliśmy do czynienia. Dlatego trzeba go oswoić, aby gdy nastąpi blackout, zadbać o zachowanie spokoju swojego, bliskich i sąsiadów. To wymaga pomyślenia o takim scenariuszu wcześniej, żeby móc się odpowiednio przygotować – zaopatrzyć w niezbędne przedmioty i ustalić plan pracy i codziennego życia w trybie awaryjnym. A wówczas pozostanie „tylko” bezpiecznie, spokojnie czekać, aż wszystko wróci do normy.

Latarki, świece i zapałki, zapasowe baterie, powerbanki, zapas wody pitnej i środki do jej uzdatniania, żywność liofilizowana o długiej dacie przydatności do spożycia, nieco gotówki, radio na baterie, ciepłe tekstylia i ubrania, apteczka, potrzebne leki – ta lista wcale nie jest długa. Skompletuj ją już dzisiaj!

FAQ:

Możliwy blackout – co przygotować?

Przetrwać blackout ułatwią awaryjne źródła światła, latarki oraz świece, naładowany powerbank i zapasy żywności: liofilizowane owoce czy warzywa i całe dania. Myśląc o blackoucie, warto przygotować się na każdą ewentualność, także na brak ogrzewania i dostępu do wody pitnej. O tym, jak przygotować się do blackoutu, więcej w powyższym artykule.

Kiedy blackout w Polsce?

O potencjalnym lub prognozowanym blackoucie w Polsce informuje RCB – Rządowe Centrum Bezpieczeństwa: stosowny alert zostaje podany obywatelom między innymi poprzez wiadomości SMS.

Jakie są przyczyny blackoutu?

Najczęstsze przyczyny blackoutu to awarie systemu elektroenergetycznego, także na skutek ekstremalnych warunków pogodowych (silnego wiatru, suszy, dużych opadów śniegu), oraz wyłączenia elektrowni ze względu na przykład na brak surowców.